Jak sobie radzić w czasie epidemii?
Epidemia koronawirusa wywołuje w nas uczucia takie jak lęk, stres i niepewność. Zwłaszcza dzieci silnie je odczuwają. Chociaż każde dziecko inaczej radzi sobie z takimi emocjami, to w obliczu zamkniętej szkoły, odwołanych wydarzeń i izolacji od przyjaciół, będą musiały czuć wsparcie i miłość najbliższych. Teraz bardziej niż kiedykolwiek. Należy zatem pamiętać, jak niesamowicie ważna jest rola wsparcia, a także jak duże znaczenie odgrywa rozmowa z dzieckiem.
Jak więc wspierać dzieci słowem tak, by pomóc im przetrwać trudny czas?
- Bądź spokojny
Rodzice powinni spokojnie rozmawiać ze swoimi dziećmi o koronawirusie. Ważne, aby powiedzieć dzieciom, o istniejącej możliwości, że ktoś z Was w pewnym momencie może mieć objawy, które często są bardzo podobne do przeziębienia lub grypy. Rodzice powinni zachęcać dzieci, aby informowały ich, jeśli nie czują się dobrze lub gdy boją się wirusa. Tylko dzięki temu rodzice będą mogli jak najszybciej im pomóc. Zapewnij swoje dziecko, że choroba wywołana koronawirusem przebiega na ogół łagodnie, szczególnie u dzieci i młodzieży. Należy również pamiętać, że wiele objawów COVID-19 można leczyć. Warto przypomnieć dzieciom, że są rzeczy, które możemy zrobić, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie iswoim najbliższym: często myć ręce, nie dotykać twarzy i zostać w domu.
- Trzymaj się rutyny
Dzieci potrzebują rutyny. Kropka. My, dorośli, musimy bardzo szybko opracować zupełnie nowy plan dnia, aby przetrwać w tych trudnych czasach, mówi dr Damour. Zdecydowanie polecam stworzenie harmonogramu, który obejmuje zarówno czas na zabawę, możliwość kontaktu telefonicznego z przyjaciółmi, a także czas „wolny od technologii” i czas na prace domowe. Musimy zastanowić się, co dla nas jest ważne i zbudować strukturę, która to odzwierciedla. Dużym wsparciem dla naszych dzieci będzie zapewnienie przewidywalnego dnia i świadomości, kiedy powinny się uczyć lub pracować w domu, a kiedy mogą się bawić. Dr Damour sugeruje, aby dzieci w wieku 10-11 lat lub starsze zaangażować w przygotowanie planu dnia. Wtedy dajemy im możliwość zastanowienia się nad czynnościami, które chciałyby wykonywać, a następnie pracujemy wspólnie nad ostatecznym kształtem harmonogramu. Jeśli chodzi o młodsze dzieci, to najlepiej zaplanować ich dzień tak, aby najpierw zacząć od obowiązków (szkolnych i domowych), a następnie przeznaczyć czas na zabawę. W przypadku niektórych rodzin robienie planu na początku każdego dnia będzie najlepsze dla dzieci. Inne rodziny mogą uznać, że dobrze będzie zacząć dzień nieco później po spaniu i wspólnym śniadaniu. W przypadku rodziców, którzy nie są w stanie nadzorować swoich pociech w ciągu dnia, najlepiej porozmawiać o harmonogramie z osobą, która opiekuje się nimi i wypracować wspólny plan.
- Pozwól dziecku odczuwać emocje
Wraz z zamkniętymi placówkami edukacyjnymi, odwołano szkolne przedstawienia, koncerty, mecze i zajęcia, w których dzieci uczestniczyły na co dzień. Dr Damour radzi, aby po prostu pozwolić dzieciom na smutek: my, dorośli, patrzymy na tę sytuację z perspektywy naszego życia i doświadczeń, a dla nastolatka to poważne problemy. Wspieraj i okaż zrozumienie dla ich smutku i złości z powodu strat, które opłakują. Jeśli masz wątpliwości jak się zachować, to empatia i wsparcie są najlepszym rozwiązaniem.
- Sprawdź, jakie informacje o koronawirusie docierają do Twoich dzieci
W mediach krąży wiele nieprawdziwych informacji na temat koronawirusa. Sprawdź, co usłyszało Twoje dziecko lub co uważa, za prawdę. Nie wystarczy podać dziecku faktów, ponieważ – jeśli uznało za prawdę coś co usłyszało wcześniej i połączy to z nowymi informacjami od Ciebie – może dojść do nieporozumienia. Dowiedz się, co Twoje dziecko już wie i wspólnie rozprawcie się z mitami, radzi dr Damour. Jeśli dzieci mają pytania, na które nie znasz odpowiedzi, możecie wspólnie odwiedzić strony internetowe wiarygodnych instytucji państwowych lub organizacji, takich jak UNICEF czy Światowa Organizacja Zdrowia.
- Stwórz okazje do wspólnego spędzania czasu
W przeżywaniu trudnych emocji bardzo ważna jest równowaga między rozmową o naszych odczuciach, a znajdowaniem rozrywki, która pozwoli rozproszyć myśli. Co kilka dni możecie spędzać wieczór na wspólnej zabawie lub gotować razem posiłki. Nastoletniemu dziecku daj trochę swobody, jeśli chodzi o czas spędzony w telefonie i na mediach społecznościowych. Dostęp ten jednak nie powinien być nieograniczony. Zapytaj swojego nastolatka, jak możecie sobie z tym poradzić? Niech zaproponuje harmonogram korzystania z telefonu i wspólnie zastanówcie się nad planem dnia, radzi dr Damour.
- Kontroluj swoje zachowanie
To oczywiste, że dorośli są także zaniepokojeni sytuacją związaną z koronawirusem. Jednak ważne, żebyśmy zrobili wszystko, co w naszej mocy, aby nie dzielić się z dziećmi swoimi lękami i nie okazywać obawy. Może to oznaczać powstrzymywanie emocji, co dla wielu okaże się bardzo trudne. Pamiętajmy, że to rodzice zapewniają swoim dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Zatem ważne jest, aby rodzić nazywał tylko realne i bliskie zagrożenia – takie, przed którymi należy się chronić.
Kompetencje do rozwoju podczas pandemii
- Tolerancja niepewności,
- Umiejętność oceny na co mam wpływ a na co nie mam,
- Pozytywne i realistyczne myślenie,
- Wdzięczność,
Kompetencje do rozwoju podczas pandemii
- Docenianie najważniejszych wartości,
- Przekonanie o umiejętności znajdowania rozwiązań i własnej skuteczności,
- Rozpoznawanie emocji i wyrażanie ich w konstruktywny sposób,
- Umiejętność samodzielnego rozwiązywania problemów,
- Kreatywność,
- Rozwój zainteresowań.
Sposoby na wyrażenie
- napisanie o emocjach
- rozmowa
- narysowanie
- płacz, krzyk
Regulacja emocji – sposoby na rozładowanie napięcia/niepokoju/złości
- sport
- taniec
- sprzątanie
- spacer
- głębokie oddychanie
- przyjmowanie postaw otwartych/mocy/sił
- techniki uważności
- techniki oddechowe
Sposoby na negatywne myśli
- Pudełko na negatywne myśli
- Pudełko/słoik dobrych myśli i wdzięczności
- Zapisz trzy myśli, które odbierają Ci siłę i włóż je do pudełka negatywnych myśli
- Zapisz trzy myśli, które dają Ci siłę
Wskazówki, dzięki którym wszyscy zdecydowanie łatwiej odnajdą się w procesie edukacji zdalnej
- Przygotuj plan dnia wspólnie z dzieckiem
Postaraj się dostosować plan dnia do wieku swojego dziecka. Oprócz zajęć szkolnych, pamiętaj o czasie na zabawę, czytanie książek oraz gry. Wykorzystuj codzienne czynności jako okazje do nauki. Postaraj się, aby dziecko także miało wpływ na to, jak będzie wyglądał jego plan dnia.
Chociaż ustalenie rutyny i planu dnia jest niezwykle ważne dla dzieci i młodzieży w obecnej sytuacji, czasem możesz zauważyć, że Twoje dziecko potrzebuje więcej swobody. Warto wówczas zmienić swoje przyzwyczajenia. Jeśli dziecko wydaje się zmęczone lub poruszone, gdy próbujecie się uczyć, zaproponuj zmianę aktywności. Nie zapominaj, że wspólne planowanie, a także realizacja prac i obowiązków domowych, to świetny sposób na rozwój fizyczny dziecka, w tym ćwiczenie jego zdolności motorycznych. Staraj się dobierać zajęcia do potrzeb dziecka. - Rozmawiaj szczerze ze swoim dzieckiem
Wspieraj dziecko w rozmowie, zachęcaj do zadawania pytań i dzielenia się swoimi przeżyciami. Pamiętaj, że dzieci w różny sposób mogą reagować na stres. Bądź cierpliwy i wyrozumiały. Zaproś swoje dziecko do rozmowy. Dowiesz się, ile już wie na temat koronawirusa, czy jest świadome znaczenia higieny w obecnej sytuacji. Dzięki temu, że wspólnie uczestniczycie w wielu codziennych czynnościach, możesz wykorzystywać te okazje, żeby podkreślić jak istotne jest częste i dokładne mycie rąk. Zwróć uwagę na to, aby dziecko czuło się swobodnie podczas rozmowy. Rysowanie, opowiadanie historii czy bajek pomoże dziecku otworzyć się w dyskusji na ten trudny temat.
Postaraj się nie umniejszać czy lekceważyć zmartwień swojego dziecka. Poznaj uczucia, które mu towarzyszą i zapewnij je, że niepokój, który prawdopodobnie odczuwa, jest całkowicie normalny. Poświęć dziecku całą swoją uwagę i uświadom je, że może się zawsze zwrócić się do Ciebie lub do swoich nauczycieli, którym ufa. Ostrzeż dziecko, że może się spotkać z różnymi fałszywymi informacjami, tzw. fake newsami i zachęć je do korzystania z rzetelnych źródeł wiedzy. - Daj sobie czas
Przyzwyczajaj dziecko stopniowo do zdalnej nauki. Zacznij od krótszych lekcji i sukcesywnie je wydłużaj. Jeśli docelowo zajęcia mają trwać 30-45 minut, rozpocznij od 10-minutowych sesji, które stopniowo będą coraz dłuższe. Każda lekcja powinna zawierać zróżnicowane aktywności, nie tylko te wymagające dostępu do komputera i Internetu, ale także zadania w tradycyjnej formie oraz ćwiczenia fizyczne, które mogą odbywać się bez patrzenia w monitor. - Chroń swoje dziecko w Internecie
Platformy internetowe umożliwiają uczniom zdalną edukację, zapewniają rozrywkę, a także pozwalają utrzymywać kontakt z rówieśnikami. Jednak dłuższy czas, który dzieci spędzają teraz online, niesie ze sobą większe ryzyko różnego rodzaju zagrożeń.
Porozmawiaj ze swoimi dziećmi o zasadach, których powinny przestrzegać będąc online. Zwróć szczególną uwagę na platformy wymagające dostępu do kamer i udostępniania wizerunku. Uświadom dziecko, że nie ma potrzeby, aby dzieliło się swoimi prywatnymi zdjęciami i filmikami z innymi użytkownikami sieci. Ustalcie z dzieckiem zasady dotyczące czasu oraz sposobów korzystania z telefonu i komputera. Wspólnie zróbcie listę serwisów, stron oraz gier, z których będzie korzystało dla rozrywki. Pamiętaj, aby ich treść była dostosowana do wieku dziecka. Jeśli masz młodsze dzieci, warto rozważyć wprowadzenie kontroli rodzicielskiej na wszelkich urządzeniach, do których mają one dostęp. Jeśli dostrzeżesz niewłaściwe dla dzieci treści w Internecie, bądź Twoje dziecko stanie się ofiarą cyberbullyingu, koniecznie zwróć się z tym do odpowiednich służb i powiadom szkołę. Dowiedz się zawczasu, jakie są procedury w takich przypadkach i bądź przygotowany, aby odpowiednio zareagować. - Pozostań w kontakcie z nauczycielem i placówką edukacyjną Twojego dziecka
Dowiedz się, w jaki sposób możesz skontaktować się z nauczycielem/wychowawcą swojego dziecka i szkołą, aby być na bieżąco ze wszystkimi wiadomościami. Rozważ stworzenie wspólnie z innymi opiekunami dzieci grupę, w ramach której będziecie przekazywać sobie wszystkie ważne informacje. Możecie w tym celu wykorzystać media społecznościowe. Wspierajcie się nawzajem!
Źródło:
Materiały z webinaru „Jak wzmocnić emocjonalnie siebie i swoje dziecko podczas pandemii?” – Centrum Terapii Mutyzmu, Nieśmiałości i Lęku;
Materiały z webinaru „Jak rozmawiać z dziećmi o sytuacjach kryzysowych? – Strefa Wsparcia Pedagoga
